enorialuΤα εγκαίνια του ιερού μας ναού
Τα εγκαίνια ενός ιερού ναού συνιστούν μια ιδιαίτερη τελετή, κατά την οποία τοποθετούνται άγια λείψανα μέσα στην αγία τράπεζα, η οποία μετά σφραγίζεται ερμητικά με κηρομαστίχη. Τα εγκαίνια τελούνται μία φορά σε κάθε ιερό ναό, συνήθως μετά την ολοκλήρωση της αγιογραφήσεώς του.
Τα εγκαίνια του ναού μας τελέστηκαν στις 3 Οκτωβρίου 2023 από τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Αριανζού κ. Βαρθολομαίο. Μέσα στην Αγία Τράπεζα τοποθετήθηκαν αποτμήματα λειψάνων του αγίου μεγαλομάρτυρος Αρτεμίου (που εορτάζει στις 20 Οκτωβρίου), της αγίας παρθενομάρτυρος Ελπίδας (που εορτάζει στις 17 Σεπτεμβρίου), και ανωνύμων αγίων εν Ρώμη μαρτυρησάντων (εορτάζουν την Κυριακή των Αγίων Πάντων).
Το τυπικό των Εγκαινίων έχει ως εξής.
Την παραμονή το απόγευμα
Έρχεται ο Αρχιερέας στον ναό φέρνοντας μαζί του τα άγια λείψανα που θα τοποθετηθούν μέσα στην αγία τράπεζα. Τα άγια λείψανα είναι συνήθως θραύσματα οστών αγίων μαρτύρων, δηλαδή αγίων που θανατώθηκαν διότι δεν θέλησαν να αλλαξοπιστήσουν και να γίνουν λ.χ. μωαμεθανοί ή ειδωλολάτρες, αλλά αντιθέτως κράτησαν ανδρεία την πίστη τους στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό.
Ψάλλονται κάποια ειδικά τροπάρια για την υποδοχή των λειψάνων και τα λείψανα τοποθετούνται πάνω στον Άγιο Δίσκο (που χρησιμοποιείται για την τοποθέτηση των τιμίων δώρων στη Θ. Λειτουργία και τη μεταφορά τους κατά την Μεγάλη Είσοδο). Ακολούθως τελείται ο Εσπερινός.
Την κυρίως ημέρα το πρωί
Α. ΟΡΘΡΟΣ
Τελείται ο Όρθρος, στον οποίο ντύνεται ο Αρχιερέας και όλοι ιερείς με τα άμφιά τους, ξεσκεπάζεται τελείως η Αγία Τράπεζα, και τοποθετούνται μέσα σε αυτήν (σε μια ειδική εσοχή που έχει στο κέντρο της) όλα τα χαρτάκια με ονόματα ζώντων και κεκοιμημένων (ορθοδόξων), τα οποία έχουν φέρει οι πιστοί μέχρι την προηγούμενη ημέρα.
Β. ΛΙΤΑΝΕΙΑ - ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟΝ ΝΑΟ
Μετά, διαβάζονται κάποιες ειδικές ευχές και μετά όλοι οι πιστοί βγαίνουμε από τον ναό και κάνουμε λιτανεία γύρω από τον ναό με 3 στάσεις, στις οποίες διαβάζονται Απόστολος, Ευαγγέλιο, και λέγεται και μια Ευχή από τον Αρχιερέα.
Μετά την τρίτη στάση, γίνεται μια ειδική τελετουργία για την είσοδό μας στον ναό. Ο Αρχιερέας λέγει το «Άρατε πύλας...» τρείς φορές και αποκρίνεται από μέσα από τον ναό ένας ιερέας που έχει μείνει εκεί γι' αυτόν τον σκοπό. Aκολούθως μπαίνουμε στον Ναό, πρώτα ο Αρχιερέας, μετά οι ιερείς, και μετά οι πιστοί, και οι μεν ιερείς κατευθύνονται προς το ιερό, οι δε πιστοί επιστρέψουν στις θέσεις τους.
Γ. ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ
Φθάνοντας οι ιερείς στο ιερό, πρώτα τοποθετούνται τα άγια λείψανα στην εσοχή στη μέση της αγίας τράπεζας, το κενό γεμίζεται με «κηρομαστίχη» και κατόπιν σφραγίζεται από πάνω με το καπάκι.
- Η κηρομαστίχη είναι ένα μείγμα καθαρού κεριού, μαστίχας και άλλων μυρωδικών συστατικών (σμύρνας, αλόης, θυμιάματος, ρητίνης και λαδάνου) το οποίο το βράζεται και γίνεται ένα κολλώδες υγρό. Όταν αφήσει κανείς την κηρομαστίχη για λίγα λεπτά εκτός φωτιάς, πετρώνει και έτσι σφραγίζεται τελείως η αγία τράπεζα.
Μετά πλένεται η αγία τράπεζα με ζεστό νερό και σαπούνι, σκουπίζεται με καθαρές πετσέτες, μετά ραντίζεται με ροδόνερο και με «άγιο μύρο» και σκουπίζεται με τα «αντιμήνσια».
- Το άγιο μύρο είναι ένα ειδικό πρασινωπό μυρωδικό λάδι που ετοιμάζεται και ευλογείται με ειδική τελετή κάθε 10 χρόνια στο Πατριαρχείο κατά την Μ. Εβδομάδα, και χρησιμοποιείται για τις βαπτίσεις και τα εγκαίνια ιερών ναών.
- Τα αντιμήνσια είναι ορθογώνια κομμάτια υφάσματος που απεικονίζουν συνήθως την ταφή του Χριστού όπως ο επιτάφιος την Μ. Παρασκευή, πάνω στα οποίο τοποθετείται το Άγιο Δισκοπότηρο κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας).
Στις γωνίες της αγίας τραπέζης τοποθετούνται εικόνες των 4 Ευαγγελιστών, και ακολούθως καλύπτεται η αγία τράπεζα με το «κατασάρκιο» και την «ενδυτή», απλώνονται τα αντιμήνσια και τοποθετείται το Ευαγγέλιο και το Αρτοφόριο.
- Το κατασάρκιο είναι ένα χοντρό ύφασμα (καραβόπανο), το οποίο δένεται με σκοινί γύρω από την αγία τράπεζα και υπογράφεται από τον Αρχιερέα, ως απόδειξη ότι τελέστηκαν εγκαίνια στην αγία τράπεζα. Το κατασάρκιο έκτοτε δεν αφαιρείται ποτέ από την αγία τράπεζα.
- H ενδυτή είναι το τραπεζομάντηλο το οποίο τοποθετείται πάνω στην αγία τράπεζα και φαίνεται εξωτερικά. Φτιάχνεται από πολυτελές ύφασμα στα μέτρα της αγίας τραπέζης και έχει συνήθως λευκό, χρυσό ή κόκκινο χρώμα, με απαραιτήτως ένα σταυρό ή μια παράσταση στην ποδιά, και συνήθως με κρόσια, και διάφορα εκκλησιαστικά σχέδια κεντημένα ή συνυφσμένα.
- Το αρτοφόριο είναι ένα κουτί, συνήθως σε σχήμα Εκκλησίας, το οποίο βρίσκεται πάντοτε πάνω στην αγία τράπεζα και στο οποίο φυλάσσεται Θεία Κοινωνία.
Όσο γίνονται όλα αυτά μέσα στο ιερό, οι ψάλτες ψάλλουν συγκεκριμένους Ψαλμούς του Δαυΐδ.
Δ. ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΝΑΟΥ
Μετά ο Αρχιερέας θυμιατίζει όλο το ναό, χαράζει το μονόγραμμα του Χριστού (ΧΡ) στους τοίχους της Εκκλησίας, διαβάζει κάποιες Ευχές, ανάβει την «ακοίμητη» καντήλα, ενώ διαβάζονται πάλι Απόστολος και Ευαγγέλιο, και ψάλλονται κάποια τροπάρια.
Ε. ΠΡΩΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ακολούθως τελείται η πρώτη Θεία Λειτουργία στον εγκαινιασμένο πλέον ναό από τον Αρχιερέα που τέλεσε την ακολουθία των Εγκαινίων και όλους τους ιερείς που συμμετείχαν σε αυτήν.
Όπου υπάρχει δυνατότητα, για μια εβδομάδα τελείται Θεία Λειτουργία καθημερινά στον ναό με απλωμένα όλα τα αντιμήνσια που χρησιμοποιήθηκαν στα εγκαίνια του ναού, και την όγδοη ημέρα αφαιρούνται και παραμένει μόνο ένα αντιμήνσιο.